Bản chất của tiền tệ là vật ngang giá chung để đo lường, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và được chấp nhận lưu thông thanh toán giữa những người thuộc cùng 1 quốc gia hoặc một nền kinh tế cụ thể trên thế giới. Vậy tiền tệ có mấy chức năng? Khái niệm và lịch sử ra đời của tiền tệ như thế nào? Cùng Taichinh.vip phân tích các chức năng của tiền tệ? sau đây nhé!
Sự hình thành của tiền tệ
Theo Mác, tiền tiện xuất hiện dựa trên quá trình trao đổi các hình thái giá trị. Quá trình phát triển hình thái giá trị diễn ra như sau:
- Hình thái trao đổi ngẫu nhiên, đơn giản. Ví như như 2 tấm da bò = 4 cái rìu
- Hình thái vật ngang giá chung
Ở đây, giá trị của bò được biểu hiện thông qua rìu, còn rìu được xem là phương tiện để biểu hiện giá trị của bò. Hàng hóa (bò) mà giá trị của nó được biểu hiện ở một dạng hàng hóa khác thì được gọi là hình thái giá trị tương đối.
Còn hàng hóa (rìu) mà giá trị sử dụng của nó biểu hiện giá trị hàng hóa khác thì gọi là hình thái vật ngang giá chung.
- Hình thái giá trị toàn bộ hay mở rộng xuất hiện sau phân công lao động lần thứ nhất. Bộ lạc du mục tách rời khỏi toàn bộ và đòi hỏi sự trao đổi bằng nhiều mặt hàng hóa khác nhau nhưng vẫn trực tiếp.
- Khi đó, giá trị của vật không chỉ biểu hiện qua giá trị sử dụng của một vật mà còn biểu hiện thông qua giá trị sử dụng của nhiều mặt hàng hóa.
Chẳng hạn: 1 con gà = 10kg thóc/1m vải /1 cái rìu/0,1 chỉ vàng (có thể chưa cố định)
- Hình thái giá trị toàn bộ hay mở rộng xuất hiện sau phân công lao động lần thứ hai, thủ công tách rời khỏi nông nghiệp. Sản xuất hàng hóa phát triển thì hình thức trao đổi trực tiếp ở trên cho thấy những nhược điểm của nó.
- Điều này đặt ra vấn đề là phải có một loại hàng hóa đặc biệt giữ vai trò vật ngang giá chung cho quá trình trao đổi.
Ví dụ: 3 con gà = 1m vải (vật ngang giá nhưng vẫn chưa cố định)
Hình thái tiền tệ ra đời khi vật ngang giá chung cố định ở một thứ hàng hoá. Đó là kim loại (kẽm, bạc, sắt, đồng, vàng).
Đến lúc này hình thái tiền tệ mới được xác lập và vàng là vật ngang giá chung và đã trở thành tiền tệ. Cũng vì thế mà vàng – tiền tệ cũng được xem là một loại hàng hóa đặc biệt.
Khái niệm tiền tệ là gì?
Tiền tệ là một phạm trù lịch sử. Tiền tệ là sản phẩm tự phát của nền kinh tế hàng hóa sản phẩm. Đồng thời cũng là sản phẩm được phát triển từ mâu thuẫn lao động và phân công lao động xã hội trong sản xuất, hàng hóa.
Sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của tiền tệ gắn liền với sự ra đời, phát triển của sản xuất, trao đổi hàng hóa.
Theo quan niệm của Mác, tiền tệ là một thứ hàng hóa đặc biệt, tách ra khỏi thế giới hàng hóa. Nó được dùng để đo lường biểu hiện giá trị của mọi loại hàng hóa khác nhau.
Thể hiện lao động xã hội và biểu hiện mối quan hệ sản xuất giữ người sản xuất hàng hóa. Theo các nhà kinh tế hiện đại, tiền có thể định nghĩa bất cứ cái gì được chấp nhận chung trong việc thanh toán để nhận hàng hóa, dịch vụ hoặc phục vụ cho việc trả nợ.
Bản chất của tiền tệ
Xét về mặt bản chất, tiền là sản phẩm trung gian trong quá trình trao đổi hàng hóa, dịch vụ và đồng thời là công cụ giúp quá trình trao đổi được diễn ra một cách nhanh chóng và trơn tru hơn.
Bản chất của tiền tệ được thể hiện rõ nét qua hai thuộc tính sau đây:
- Giá trị của Tiền tệ
- Giá trị sử dụng của Tiền tệ
5 chức năng của tiền tệ
Thước đo giá trị (standard of value)
Tiền tệ được sử dụng để đo lường các giá trị của hàng hóa và dịch vụ bằng tiền. Để có thể nhận thấy được tầm quan trọng của chức năng này, chúng ta hãy cùng nhìn vào nền kinh tế đổi chác, trong đó tiền không thể thực hiện được chức năng này.
Nếu như trước kia nền kinh tế chỉ có ba mặt hàng là vải, muối, gạo thì chỉ có ba giá trị để có thể trao đổi thứ này với những thứ khác. Đó là giá của 1m vải bằng bao nhiêu kilôgam gạo, giá của 1m vải bằng bao nhiêu kilôgam muối.
Theo cách tính này nếu có 10 mặt hàng thì chúng ta sẽ có tổng cộng 45 giá để trao đổi mặt hàng này với mặt hàng khác. Công thức cho biết số giá cần khi có N mặt hàng như sau: N(N -1)/N
Phương tiện lưu thông trao đổi (Medium of exchange)
Sự xuất hiện của tiền tệ đã dần thay đổi hình thái trao đổi trực tiếp bằng hiện vật. Hình thái trao đổi gián tiếp thực hiện thông qua trung gian tiền tệ đã trở thành phương tiện, động lực để thúc đẩy nền kinh tế của một đất nước tăng trưởng nhanh chóng.
Việc buôn bán, sản xuất trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn bao giờ hết. Có lẽ vì thế mà người ta ví tiền tệ như một chất bôi trơn guồng máy sản xuất, lưu thông hàng hóa.
Nghiệp vụ trao đổi giá trực tiếp thực hiện thông qua trung gian của tiền tệ bao gồm hai vế:
- Vế thứ nhất: H – T (bán hàng để lấy tiền)
- Vế thứ hai: T – H (dùng tiền để mua hàng)
Tuy nhiên, không phải lúc nào hai vế này cũng đi liền với nhau. Bởi vì tiền tệ chỉ là phương tiện trung gian trao đổi và dần dần trở thành mục tiêu của các công cuộc trao đổi.
>> Nhà Máy In Tiền Quốc Gia Tại Việt Nam
Phương tiện thanh toán (Standard of deferred payment)
Trong quá trình lưu thông hàng hóa, ngoài quan hệ hàng hóa – tiền tệ thì còn có phát sinh những nhu cầu như vay mượn, nộp địa tô, thuế khóa,… bằng tiên. Trong những trường hợp như thế này, tiền tệ được xem là phương tiện thanh toán hiệu quả.
Khi thực hiện chức năng phương tiện thanh toán, tiền tệ không chỉ là môi giới trao đổi hàng hóa mà còn là khẩu bổ sung quá trình trao đổi. Điều này có nghĩa là tiền tệ vận đồng tách rời so với sự vận động của hàng hóa.
Phương tiện cất trữ (Store of value or store of purchasing power)
Khi thực hiện chức năng tích lũy, tiền tệ tạm thời sẽ rút khỏi lưu thông để trở vào trạng thái tĩnh.
Hình thái này không được tiện lợi vì đòi hỏi phải có nơi rộng rãi, tốn chi phí để bảo quản, dễ hư hỏng và ít sinh lời. Khi tiền tệ thực hiện tích lũy có nhược điểm là dễ mất khi nền kinh tế có lạm phát.
Tiền tệ thế giới (World currency)
Ngoài thực hiện bốn chức năng thước đo giá trị, phương tiện trao đổi, phương tiện thanh toán, phương tiện tích lũy ở phạm vi ngoài quốc gia, thì tiền tệ còn thực hiện chức năng tiền tệ thế giới.
Hay nói một cách dễ hiểu là đồng tiền của một nước thực hiện chức năng tiền tệ thế giới khi đồng tiền của quốc gia ấy được nhiều nước trên thế giới tin tưởng và sử dụng.
FAQ – Giải đáp câu hỏi thắc mắc liên quan đến chức năng của tiền tệ
Kết luận
Tóm lại, để trả lời câu hỏi tiền tệ có mấy chức năng thì đáp án là 5, bao gồm thước đo giá trị, phương tiện trao đổi, phương tiện thanh toán, phương tiện tích lũy, tiền tệ thế giới. Những chức năng này của tiền tệ góp phần tạo sự bền vững, niềm tin và tín nhiệm đối với dân chúng của một quốc gia. Rất hy vọng những chia sẻ của Tài Chính Vip sẽ mang đến cho các bạn đọc kiến thức bổ ích.
