Repo là gì? Đây chính là hoạt động giao dịch chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu,…) có kỳ hạn được áp dụng một cách rộng rãi ở thị trường tài chính. Điều này cho phép các NĐT được mua cũng như là bán chứng khoán của bản thân ở một thời gian thỏa thuận với doanh nghiệp chứng khoán. Bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây của Taichinh.vip để hiểu rõ hơn về Repo nhé!
Khái niệm Repo chứng khoán
Trong bối cảnh năm 2007, khi thị trường chứng khoán Việt Nam vô cùng sôi động với tính thanh khoản cao, nhiều công ty chứng khoán đã chào bán cho nhà đầu tư một dịch vụ mới là repo chứng khoán.
Hầu hết các công ty chứng khoán đều quảng bá rất mạnh dịch vụ này với ưu điểm là khách hàng sẽ được vay một khoản tiền lớn hơn dịch vụ cầm cố giấy chủ quyền mà thủ tục lại thuận tiện, đơn giản và nhanh chóng.
Song, sau năm 2007 thị trường chứng khoán tiếp tục lao dốc, kéo theo nhiều công ty cho phép khách hàng repo đến mức nguy hiểm, rồi tự đẩy mình đến bờ vực phá sản khi đồng ý cho khách hàng repo lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Trước tình hình đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có công văn số 990 / UBCK-QLKD ngày 27/5/2008 yêu cầu các công ty chứng khoán ngừng ký kết các thỏa thuận repo mới sau khi VN-Index liên tiếp mất gần 100 điểm trong vòng 1 tháng.
Công văn được đưa ra trong bối cảnh cơ quan quản lý lo ngại rằng thị trường có thể giảm sâu hơn nữa do tác động của hoạt động repo, thế chấp và repo chứng khoán. Đầu năm 2009, khi thị trường có dấu hiệu phục hồi, các công ty bắt đầu triển khai lại dịch vụ repo.
Như vậy, hợp đồng repo là giao dịch mua / bán chứng khoán có thời hạn sử dụng trên thị trường tài chính. Là loại giao dịch mà nhà đầu tư có thể mua / bán chứng khoán của chính mình (cổ phiếu, trái phiếu,…) trong một thời hạn nhất định đã được thỏa thuận với công ty chứng khoán.
Nói một cách đơn giản, giao dịch repo là khi các nhà đầu tư vay tiền và sử dụng chứng khoán của họ làm tài sản thế chấp.
Đặc điểm của hợp đồng repo
Hợp đồng repo thể hiện sự chuyển giao quyền sở hữu tài sản từ người bán sang người mua. Theo hợp đồng, trong thời hạn repo, bên mua (CTCK – Lender) là chủ sở hữu của tài sản sẽ chịu mọi rủi ro và được hưởng các lợi ích phát sinh từ tài sản đó. Bên bán (Chủ đầu tư – Bên vay) phải thực hiện các bước để chuyển giao tài sản cho người mua.
Trong hợp đồng repo, công ty chứng khoán được phép sử dụng chứng khoán để thu lợi nhuận trong thời hạn của hợp đồng.
Mặc dù quan hệ trong hợp đồng repo là quan hệ mua – bán nhưng quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng này không giống với quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng mua bán thông thường.
Điểm khác biệt lớn nhất về quyền và nghĩa vụ là mặc dù quyền sở hữu chứng khoán đã được chuyển giao cho người mua, người bán vẫn tiếp tục được hưởng cổ tức và một số lợi ích khác thu được (trước đây) từ số cổ phiếu mà họ đã chuyển nhượng cho công ty chủ quản. (ví dụ, quyền tham dự Đại hội đồng cổ đông, quyền biểu quyết, v.v.).
Giá repo là yếu tố quan trọng nhất trong hợp đồng repo. Vì trên cơ sở mức giá này, hai bên sẽ cùng nhau xây dựng công thức tính giá nhằm đảm bảo quyền lợi của cả hai khi giao kết hợp đồng.
Bản chất của repo
Tại Việt Nam, nhiều công ty chứng khoán đã thực hiện giao dịch repo với nhà đầu tư. Về cơ bản, nó là một giao dịch cho vay tiền thông qua hợp đồng tương lai vốn chủ sở hữu với những điểm chung sau:
- Hai bên tham gia hợp đồng là nhà đầu tư và công ty chứng khoán. Nhà đầu tư ký hợp đồng mua bán kỳ hạn với công ty chứng khoán với điều kiện bán cổ phần cho công ty chứng khoán với giá thỏa thuận, thường là 30-65% giá cổ phiếu.
- Khi đáo hạn, nhà đầu tư repo cổ phiếu với số tiền bằng với giá bán cộng với một khoản hoa hồng được gọi là “lãi repo” được tính trên tổng giá trị mua và thường bằng lãi suất vay ngân hàng. (một số công ty tính toán theo cách khác, giá repo cao hơn giá bán ban đầu; và chênh lệch giữa hai mức giá này được coi là tỷ lệ repo).
- Trong trường hợp giá cổ phiếu giảm quá nhiều theo một tỷ lệ nhất định (thường là 20%), công ty chứng khoán có quyền nắm giữ và bán cổ phiếu (thanh lý) để thu hồi vốn. Nếu giá bán thấp hơn giá mua, nhà đầu tư phải bồi thường cho công ty chứng khoán; ngược lại, nếu giá bán cao hơn giá công ty đã mua của nhà đầu tư theo hợp đồng trước đó thì phần chênh lệch được trả lại cho nhà đầu tư.
- Mọi quyền lợi gắn liền với cổ phiếu trong thời hạn hợp đồng vẫn thuộc về nhà đầu tư (cổ tức nếu nhận được sẽ được công ty chứng khoán khấu trừ khi nhà đầu tư repo).
Như vậy, giao dịch “repo” tại Việt Nam gần với hình thức Bán/ repo cổ phiếu và hầu hết các giao dịch “repo” tại Việt Nam không có sự chênh lệch giữa giá bán lần đầu và giá repo cổ phần.
Về lãi suất trong loại nghiệp vụ “repo” này, nhà đầu tư chỉ được vay tiền với lãi suất tương đương lãi suất ngân hàng; đồng thời có thể đáp ứng nhu cầu vốn của mình mà không cần phải bán chứng khoán.
Một điểm cần lưu ý nữa là, so với thông lệ quốc tế, chứng khoán cơ sở ở đây là cổ phiếu, khác với trái phiếu trong giao dịch repo điển hình ở các quốc gia khác.
Tính linh hoạt của repo
Hợp đồng repo cũng có những đặc điểm riêng và linh hoạt hơn các công cụ thị trường tiền tệ khác và từ năm 2000, hợp đồng repo đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sử dụng như một trong những công cụ điều hành chính sách tiền tệ (nghiệp vụ thị trường mở). Cho đến nay, công cụ này ngày càng phát huy vai trò là công cụ chủ yếu để điều tiết tiền tệ của các tổ chức tín dụng.
Tính linh hoạt của hợp đồng repo được thể hiện qua hai đặc điểm chính sau:
– Thứ nhất, người bán chứng khoán (người đi vay) có quyền thay thế tài sản cầm cố nhưng phải đảm bảo các điều kiện gắn với thị trường.
– Thứ hai, kỳ hạn hợp đồng ngắn và được điều chỉnh để đáp ứng chính xác các nhu cầu đầu tư khác nhau. Các điều khoản tiêu chuẩn và phổ biến của các thỏa thuận repo là qua đêm, vài ngày hoặc 1, 2 hoặc 3 tuần hoặc 1, 2, 3 hoặc 6 tháng. Đôi khi các thỏa thuận repo mà thời hạn của nó có thể được thương lượng hoặc để ngỏ và được giữ liên tục cho đến khi một trong hai bên yêu cầu chấm dứt hợp đồng.
– Thứ ba, lãi suất và giá trị vốn đầu tư được xem xét hàng ngày để thích ứng với tình hình thị trường hiện tại. Ví dụ, nếu giá thị trường của chứng khoán khiến tài sản thế chấp giảm xuống dưới mức đã thỏa thuận, người mua có thể buộc người bán bổ sung thêm tài sản thế chấp hoặc trả nợ gốc.
– Thứ tư, lợi nhuận của giao dịch repo do hai bên tự thỏa thuận, hình thành và không phụ thuộc vào kỳ phiếu, lãi của chứng khoán cầm cố. Ví dụ, nếu rủi ro của tài sản đảm bảo cao, người mua chỉ chiết khấu giá mua ở mức thấp khoảng 70 – 80% giá trị tài sản và chắc chắn, tỷ lệ này có thể tăng lên từ 90 đến 95%.
Quy định Repo
Các quy định khi thực hiện repo CK như sau:
Trong trường hợp nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu chưa niêm yết và cần tiền mặt, họ có thể thực hiện repo tại các công ty chứng khoán. Cổ phiếu được quyền repo phải nằm trong danh sách cổ phiếu được công ty chứng khoán đồng ý repo.
Khi cổ phần của nhà đầu tư được chấp nhận, công ty sẽ giao kết hợp đồng với thời hạn 3 tháng, 6 tháng hoặc 1 năm. Đồng thời, nhà đầu tư phải làm giấy chuyển nhượng cổ phiếu đứng tên công ty chứng khoán theo thời gian quy định trong hợp đồng.
Điều này có nghĩa là nhà đầu tư bán cổ phiếu cho công ty chứng khoán trong khung thời gian này. Khi hết hạn, nhà đầu tư thanh toán chi phí thanh lý hợp đồng và công ty chứng khoán sẽ cấp chứng nhận chuyển nhượng cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư phải trả lại số tiền bằng với giá mua ban đầu của công ty chứng khoán cũng như lãi suất cho vay theo thời hạn của repo.
Ý nghĩa của repo
Nhờ tính chất linh hoạt, repo được coi là đòn bẩy tài chính trên thị trường chứng khoán vì nó đáp ứng được kỳ vọng của nhiều bên trong việc tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán.
Đối với khía cạnh đầu tư, repo cho phép họ không phải bán chứng khoán có giá trị thấp khi họ cần tiền mà vẫn có quyền sở hữu cổ phần trong repo, do đó nâng cao hiệu quả kinh doanh bằng cách có thêm một lượng tiền từ repo. Bất chấp việc repo chậm trễ, nhà đầu tư vẫn được chia cổ tức và các quyền lợi khác như quyền dự họp đại hội đồng cổ đông, quyền biểu quyết, …
Đối với nhà đầu tư, giao dịch repo cho phép nhà đầu tư thu được số tiền lớn hơn nhưng lãi suất thấp hơn so với thế chấp. Ngoài ra, nếu giá repo cao, nhà đầu tư sẽ thu được nhiều vốn nhất. Đồng thời, họ cũng nhận được từ các công ty đăng lại tất cả các thông tin và chi tiết liên quan đến các đầu sách mà họ đã đăng lại.
Đối với các công ty chứng khoán, repo giúp các công ty chứng khoán có nhiều quyền giao dịch hơn đối với chứng khoán đã mua trong thời hạn của hợp đồng, điều này có thể làm tăng lợi nhuận. Ngoài ra, thông qua giao dịch repo, công ty chứng khoán đã gián tiếp trở thành người cho vay hợp pháp mà chỉ các ngân hàng và quỹ tín dụng mới được phép.
Đối với thị trường tài chính, các thỏa thuận repo làm tăng tính thanh khoản của thị trường và tạo điều kiện cho nhà đầu tư tiếp cận các khoản vay từ các công ty chứng khoán thông qua sự cạnh tranh giữa các đơn vị của doanh nghiệp này.
Vì vậy, có thể thấy, dịch vụ repo mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư, công ty chứng khoán và thị trường nên rất sôi động. Tuy nhiên, thoả thuận repo vẫn còn một số hạn chế nên cơ quan quản lý nhà nước lo ngại và đã sử dụng các biện pháp hành chính để can thiệp.
Một số lưu ý khi đàm phán các giao dịch repo trái phiếu Chính phủ Việt Nam
Loại trái phiếu được giao dịch: Giao dịch repo trái phiếu áp dụng cho:
– Trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn danh nghĩa trên 1 năm do Kho bạc Nhà nước phát hành.
– Trái phiếu kho bạc do Kho bạc Nhà nước phát hành có kỳ hạn danh nghĩa không quá 52 tuần;
– Trái phiếu được chính phủ bảo lãnh;
– Nghĩa vụ của chính quyền địa phương.
Thời gian giao dịch
Giao dịch repo trái phiếu sẽ được thực hiện theo thời gian giao dịch của sở giao dịch đổi lấy trái phiếu chính phủ. Đặc biệt:
– Hoạt động từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, trừ các ngày nghỉ lễ theo quy định của Bộ luật lao động.
Thời gian giao dịch:
+ Buổi sáng: Buổi sáng: 9 giờ đến 11 giờ 30.
+ Buổi chiều: 1 giờ chiều – 2 giờ 45 chiều.
Mệnh giá, đơn vị báo giá và đơn vị giao dịch
Trong giao dịch repo trái phiếu, nhà đầu tư phải tuân thủ các quy định về mệnh giá báo giá, đơn vị báo giá và đơn vị đàm phán như sau:
– Mệnh giá: 100.000 VND
– Đơn vị báo giá: 01 đồng
– Đơn vị giao dịch: 01 trái phiếu / tín phiếu kho bạc.
– Biên độ dao động giá: không quy định
Lệnh giao dịch trái phiếu Repo
Trong giao dịch mua, bán trái phiếu Chính phủ, nhà đầu tư được phép thực hiện các lệnh giao dịch như sau:
– Lệnh thỏa thuận thông thường: Là lệnh báo dùng để nhập một giao dịch vào hệ thống trong trường hợp giao dịch này đã được các bên chấp nhận về các điều khoản của giao dịch.
– Điều khiển chỉnh điện tử: Bao gồm 2 điều khiển như sau:
+ Lệnh yêu cầu chào hàng: Lệnh có tính chất quảng cáo, được sử dụng khi nhà đầu tư chưa xác định được đối tác giao dịch. Đơn đặt hàng có thể được gửi đến một thành viên, một nhóm thành viên hoặc toàn bộ thị trường.
+ Đề nghị mua hoặc bán có cam kết chắc chắn: Đề nghị mua hoặc bán có cam kết chắc chắn giúp bạn có thể đưa ra lời đề nghị ngược lại với một yêu cầu trả giá. Ưu đãi với cam kết chắc chắn chỉ được gửi đến thành viên phát hành yêu cầu chào bán.
Khối lượng giao dịch tối thiểu
Đối với giao dịch repo, khối lượng giao dịch tối thiểu quy định cho 1 mã TPCP trong giao dịch mua bán nhiều mã là 100 TPCP.
Sửa, hủy lệnh trong phiên giao dịch
Trong phiên giao dịch repo trái phiếu, nhà đầu tư được phép:
– Sửa đổi hoặc hủy bỏ các lệnh quy ước chưa được thực hiện. Đại diện thương mại sửa hoặc hủy lệnh chuyển của khách hàng theo quy trình sửa, hủy lệnh chuyển do Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội quy định.
– Không thể hoàn tác các giao dịch thỏa thuận đã thực hiện trên hệ thống.
Trên đây là những thông tin liên quan tới Repo cũng như là câu trả lời cho “Repo là gì?” mà Taichinh.vip muốn chia sẻ đến bạn. Nếu bạn cảm thấy nội dung trên là hữu ích thì đừng quên việc theo dõi và săn đón chúng tôi mãi nhé!