Hợp đồng quyền chọn là gì? Hợp đồng quyền chọn – Option Contract là một sản phẩm chứng khoán phái sinh, giúp các nhà đầu tư tối ưu lợi nhuận. Do đó bạn không nên bỏ qua cơ hội đầu tư đầy tiềm năng này. Cùng Taichinh.vip tìm hiểu cách thực hiện call option (quyền chọn mua) và put option (quyền chọn bán), ưu nhược điểm và thị trường giao dịch của hợp đồng quyền chọn ngay sau đây.
>> Quyền Chờ Về Chứng Khoán Là Gì?
>> Outright Là Gì? Quy Định Giao Dịch Outright Mới Nhất 2023
Hợp đồng quyền chọn là gì?
Hợp đồng quyền chọn (Option Contract) là một loại hợp đồng tài chính phái sinh. Hợp đồng này cho phép người mua hợp đồng có quyền mua (quyền chọn mua) hoặc bán (quyền chọn bán) một lượng cố định của tài sản gốc tại một thời điểm cụ thể trong tương lai với 1 mức giá xác định.
Có hai loại hợp đồng quyền chọn:
- Quyền chọn mua (Call options)
- Quyền chọn bán (Put options)
Hàng hóa cơ sở (hay tài sản gốc) trong hợp đồng quyền chọn hay hợp đồng tương lai có thể bao gồm nhiều loại tài sản khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ:
- Chứng khoán phái sinh và cổ phiếu: Đây có thể là cổ phiếu của các công ty niêm yết trên sàn giao dịch.
- Chỉ số chứng khoán: Như S&P 500, Dow Jones Industrial Average, hoặc chỉ số VN-Index ở Việt Nam.
- Hàng hóa vật lý: Như dầu mỏ, vàng, bạc, ngô, đậu nành, cà phê, đường, và các loại hàng hóa khác.
- Ngoại tệ: Như đô la Mỹ, euro, yên Nhật, và các loại tiền tệ khác.
- Trái phiếu và các loại nợ khác: Trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp vừa và nhỏ…
- Sản phẩm tài chính phức tạp khác…
Các yếu tố chính cấu thành hợp đồng quyền chọn
- Loại quyền chọn: Quyền chọn mua (call option) hoặc quyền chọn bán (put option)
- Volume – Kích cỡ lệnh: Là số lượng hợp đồng được giao dịch.
- Tài sản cơ sở: Đây là tài sản mà quyền chọn mua hoặc bán dựa trên. Điều này có thể là cổ phiếu, hàng hóa, ngoại tệ, chỉ số chứng khoán…
- Giá thực thi (strike price): Đây là giá mà người mua quyền chọn có thể mua (trong trường hợp của quyền chọn mua) hoặc bán (trong trường hợp của quyền chọn bán) tài sản cơ sở.
- Ngày đáo hạn (Expiry Date): Đây là ngày mà quyền chọn có thể được thực hiện. Sau ngày đáo hạn, quyền chọn trở nên vô giá trị.
- Phí quyền chọn/ giá quyền chọn (premium): Đây là số tiền mà người mua phải trả cho người bán để có quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở.
- Kiểu quyền chọn: Có hai kiểu quyền chọn chính là quyền chọn châu Âu và quyền chọn châu Mỹ. Quyền chọn châu Âu chỉ có thể được thực hiện vào ngày hết hạn, trong khi quyền chọn châu Mỹ có thể được thực hiện bất kỳ lúc nào trước ngày hết hạn.
Đặc điểm của hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng quyền chọn cho phép người mua có quyền nhưng không bắt buộc phải mua (Call option) hoặc bán (Put options) tài sản cơ sở tại trong một khoảng thời gian nhất định với mức giá nhất định.
- Rủi ro tối đa mà người mua hợp đồng quyền chọn chịu là bằng mức phí quyền chọn mà họ đã trả. Tuy nhiên, người bán hợp đồng quyền chọn có thể chịu rủi ro lớn hơn nếu giá của tài sản cơ sở di chuyển đáng kể.
- Hợp đồng quyền chọn có đòn bẩy tài chính, có nghĩa là với một lượng vốn nhỏ, người mua có thể kiểm soát một lượng lớn tài sản cơ sở.
- Option Contract có thể được sử dụng để bảo hiểm rủi ro giá tài sản cơ sở, bằng cách giúp người mua hợp đồng giảm bớt hoặc loại bỏ rủi ro giá.
- Giá của hợp đồng quyền chọn (phí quyền chọn/premium) phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bao gồm giá của tài sản cơ sở, giá thực hiện, thời gian đến ngày hết hạn, biến động của giá tài sản cơ sở, và lãi suất không rủi ro.
- Mỗi hợp đồng quyền chọn có một thời hạn xác định. Khi đáo hạn, hợp đồng quyền chọn trở nên vô giá trị nếu không được thực hiện.
Ưu nhược điểm của các giao dịch hợp đồng quyền chọn
Ưu điểm
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: cho phép bạn đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, chỉ số, hàng hoá và tiền tệ.
- Kiểm soát rủi ro: Option Contract giúp hạn chế rủi ro bằng cách giới hạn số tiền mất tối đa trong trường hợp dự đoán sai.
- Lợi nhuận không giới hạn: Trái với việc kiểm soát rủi ro, lợi nhuận từ giao dịch quyền chọn không bị giới hạn. Nếu dự đoán đúng, bạn có thể thu được lợi nhuận lớn.
- Đòn bẩy tài chính: Hợp đồng quyền chọn cho phép bạn kiểm soát một lượng lớn tài sản chỉ với một khoản tiền nhỏ, tạo ra đòn bẩy tài chính.
Nhược điểm
- Rủi ro mất toàn bộ vốn: Trong trường hợp dự đoán sai, bạn có thể mất toàn bộ số tiền đã dùng để mua hợp đồng quyền chọn.
- Yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm: Giao dịch hợp đồng quyền chọn đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm đặc biệt về thị trường tài chính.
- Khó dự đoán: Giá trị của hợp đồng quyền chọn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm giá cả tài sản gốc, thời gian, lãi suất và biến động. Việc dự đoán các yếu tố này có thể khá khó khăn.
- Tính thanh khoản thị trường thấp: Một số hợp đồng quyền chọn có thể khó bán lại do thiếu hụt thanh khoản trên thị trường.
Hợp đồng quyền chọn hoạt động như thế nào?
Quyền chọn mua (Call Option)
Khi bạn mua một quyền chọn mua, bạn đang mua quyền mua một tài sản cụ thể với giá cố định trong một khoảng thời gian xác định.
Nếu giá của tài sản đó tăng lên trên giá thực hiện, bạn có thể sử dụng quyền chọn của mình để mua tài sản với giá thấp hơn và sau đó bán lại với giá cao hơn để thu lợi nhuận.
Nếu giá của tài sản không vượt qua giá thực hiện, bạn có thể để quyền chọn hết hạn và mất số tiền bạn đã trả cho quyền chọn (gọi là premium).
Quyền chọn bán (Put Option)
Khi bạn mua một quyền chọn bán, bạn đang mua quyền bán một tài sản cụ thể với giá cố định trong một khoảng thời gian xác định.
Nếu giá của tài sản đó giảm xuống dưới giá thực hiện, bạn có thể sử dụng quyền chọn của mình để bán tài sản với giá cao hơn và thu lợi nhuận.
Nếu giá của tài sản không rơi xuống dưới giá thực hiện (strike price), bạn có thể để quyền chọn hết hạn và mất số tiền bạn đã trả cho quyền chọn
Option contract giao dịch được trên thị trường nào?
Thị trường chứng khoán tập trung (Traded Exchange)
Trên thị trường này, giao dịch hợp đồng quyền chọn diễn ra thông qua các sàn giao dịch chính thức như Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE), Sở Giao dịch Quyền chọn Chicago (CBOE) hay Sàn Giao dịch Quyền chọn Philadelphia (PHLX) ở Mỹ.
Các hợp đồng quyền chọn trên thị trường tập trung thường tuân theo tiêu chuẩn và quy định rõ ràng về kích thước hợp đồng, thời hạn và giá thực hiện.
Thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC)
Giao dịch hợp đồng quyền chọn diễn ra trực tiếp giữa hai bên mà không thông qua sàn giao dịch. Các hợp đồng quyền chọn trên thị trường phi tập trung OTC thường được tùy chỉnh để phù hợp với nhu cầu cụ thể của cả hai bên.
Tuy nhiên, do không có sự giám sát của sàn giao dịch, rủi ro mặc cả và thanh khoản có thể cao hơn so với giao dịch trên sàn.
So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn
Điểm giống nhau
Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) và hợp đồng quyền chọn (Options Contract) đều là các công cụ tài chính phái sinh (derivatives) và có một số điểm giống nhau:
- Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn đều dựa trên một tài sản cơ sở như cổ phiếu, chỉ số, tiền tệ, hàng hóa, lãi suất…
- Các nhà đầu tư đều có thể sử dụng đòn bẩy tài chính chẳng hạn như vay margin.
- Đều có thời gian đáo hạn
- Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn đều có thể được sử dụng như một công cụ để đảm bảo rủi ro tài chính. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư thường sử dụng chúng để bảo hiểm rủi ro giá cả và biến động thị trường.
Điểm khác nhau
Dưới đây là bảng so sánh giữa hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn dựa trên các tiêu chí bạn yêu cầu:
| Tiêu chí | Hợp đồng kỳ hạn | Hợp đồng quyền chọn |
| Tính chuẩn hóa | Chuẩn hóa (về thời hạn, quy mô) | Có thể chuẩn hóa hoặc tùy chỉnh |
| Ký quỹ và bù trừ | Có | Chỉ yêu cầu từ người bán |
| Nơi niêm yết giao dịch | Sàn giao dịch | Sàn giao dịch và thị trường OTC |
| Tính bắt buộc | Bắt buộc | Không bắt buộc (quyền nhưng không nghĩa vụ) |
| Quy mô hợp đồng | Chuẩn hóa | Có thể chuẩn hóa hoặc tùy chỉnh |
| Đóng vị thế | Có thể | Có thể |
Để giải thích rõ hơn:
- Tính chuẩn hóa: Hợp đồng kỳ hạn thường được chuẩn hóa về quy mô và thời hạn. Trái lại, hợp đồng quyền chọn có thể được chuẩn hóa (trên sàn giao dịch) hoặc tùy chỉnh (trên thị trường OTC) để phù hợp với nhu cầu của người mua và người bán.
- Ký quỹ và bù trừ: Cả hai bên trong hợp đồng kỳ hạn đều phải đặt ký quỹ. Trong hợp đồng quyền chọn, chỉ người bán mới phải đặt ký quỹ vì họ chịu rủi ro không giới hạn.
- Nơi niêm yết giao dịch: Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn đều được giao dịch trên sàn. Tuy nhiên, hợp đồng quyền chọn cũng có thể được giao dịch trên thị trường OTC.
- Tính bắt buộc: Khi hết hạn, hợp đồng kỳ hạn có tính bắt buộc. Người mua hợp đồng kỳ hạn có nghĩa vụ mua và người bán có nghĩa vụ bán tài sản cơ sở. Trong khi đó, hợp đồng quyền chọn chỉ cung cấp quyền mua/bán
Mong rằng những chia sẻ của Tài Chính Vip sẽ giúp bạn nắm rõ khái niệm hợp đồng quyền chọn là gì cũng như ưu nhược điểm của nó. Cách thực hiện quyền chọn mua, quyền chọn bán hiệu quả, an toàn và tối ưu lợi nhuận. Đừng quên theo dõi trang chủ của chúng tôi để tìm đọc thêm nhiều nội dung thú vị, bổ ích bạn nhé!
