Chỉ số CPI là gì? Đây chính là một chỉ số giá tiêu dùng CPI của hàng hóa – dịch vụ. Nó sẽ cho chúng ta biết được nền kinh tế có bị giảm phát hoặc lạm phát hay là không. Bạn sẽ hiểu sâu hơn về nó thông qua bài viết dưới đây của Taichinh.vip đấy nhé! Vậy nên, hãy theo dõi ngay thôi nào!
CPI là gì?
CPI là từ viết tắt của thuật ngữ tiếng Anh “Consumer Price Index”, có nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng. Chỉ số CPI được sử dụng để đo lường giá trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ mà một người tiêu dùng thông thường tính phí. Là chỉ số phản ánh sự thay đổi tương đối của giá cả các sản phẩm tiêu dùng theo thời gian. Chỉ số giá tiêu dùng được biểu thị bằng phần trăm (%).
Các lĩnh vực phục vụ đo lường CIP bao gồm: Thực phẩm & Đồ uống, Bất động sản, Thời trang, Giao thông vận tải, Giáo dục & Truyền thông, Giải trí, Dịch vụ Y tế, hàng hóa thiết yếu và các dịch vụ khác.
Ý nghĩa của CPI là gì?
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) có tác dụng phản ánh sự biến động của giá cả hàng hóa và dịch vụ trong một đơn vị thời gian.
Thể hiện sự biến động của giá bán lẻ hàng hóa
Chỉ số CPI đưa ra cảnh báo về xu hướng và sự biến động của giá bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng. Chỉ số CPI sau đó được sử dụng để theo dõi những thay đổi trong chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi chỉ số này tăng cũng có nghĩa là giá tiêu dùng bình quân tăng và ngược lại.
Cảnh báo lạm phát (giảm phát)
Không chỉ có vậy, chỉ số giá tiêu dùng còn mang những ý nghĩa đặc biệt quan trọng hơn. Sự biến động của chỉ số này có thể là dấu hiệu của lạm phát hoặc giảm phát. Đặc biệt, khi giá cả tăng cao đến mức không thể kiểm soát, lạm phát có thể trở thành siêu lạm phát, gây thiệt hại cho nền kinh tế quốc gia, khu vực và toàn cầu.
Thực tế, lịch sử kinh tế thế giới đã chứng kiến tình trạng này. Vào ngày 10 tháng 7 năm 1946, đất nước Hungary xuất hiện tình trạng siêu lạm phát do giá cả tăng gần 350% mỗi ngày.
Kể từ đó, khiến đất nước này rơi vào khủng hoảng kinh tế, đồng Pengo (đơn vị tiền tệ của Hungary) rớt giá thê thảm, trở thành đồng tiền có giá trị thấp nhất trên thị trường tài chính toàn cầu.
Ngoài cảnh báo lạm phát, chỉ số CPI còn có khả năng cảnh báo giảm phát. Nguyên nhân là do tổng cầu giảm làm cho mặt bằng chung của giá cả giảm xuống, gây ra giảm phát và dẫn đến thất nghiệp và suy thoái kinh tế.
Nói chung, chỉ cần biết giá trị của chỉ số CPI, các nhà nghiên cứu kinh tế có thể dự đoán lạm phát (hoặc giảm phát) trong tương lai và tìm cách ngăn chặn nó.
CPI được xác định như thế nào?
Trên thực tế, chỉ số giá tiêu dùng được xác định bởi các nghiên cứu thị trường. Kết quả là các trình biên dịch sẽ thu thập thông tin người tiêu dùng từ các hộ gia đình (cá nhân) về sản phẩm mà họ đã mua. Hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng sẽ được phân loại cụ thể theo từng thời điểm, theo tính chất của sản phẩm và theo khu vực địa lý.
Việc tính toán các thông tin liên quan đến chỉ số CPI sau đó được thực hiện một cách khá chặt chẽ. Số liệu thống kê được ghi nhận sẽ được cơ quan có thẩm quyền tính toán chỉ số giá tiêu dùng trên một đơn vị thời gian. Công thức tính CPI như sau:
CPIt = Do cuộc khảo sát diễn ra trong thời gian dài nên việc nghiên cứu, tính toán và đánh giá chỉ số CPI có thể bị trì hoãn. Ví dụ, CPI năm 2019 và 2020 được thu thập từ các cuộc khảo sát người tiêu dùng trong năm 2017 và 2018.
Áp dụng chỉ số giá tiêu dùng
Không chỉ dùng để dự đoán khả năng lạm phát (giảm phát) mà chỉ số giá tiêu dùng còn được sử dụng trong nhiều trường hợp thực tế khác. Chi tiết:
Điều chỉnh các chính sách kinh tế
Trong một số trường hợp, chỉ số giá tiêu dùng được sử dụng để đo lường hiệu quả của các chính sách kinh tế của chính phủ. Vì bản chất của chỉ số giá tiêu dùng là cung cấp thông tin về diễn biến giá cả trong nền kinh tế quốc dân. Thông qua đó chính phủ có thể điều chỉnh các chính sách kinh tế cho phù hợp. Đôi khi chính phủ cũng sử dụng thông tin này để xây dựng các chính sách hỗ trợ tài chính, tiền tệ …
Điều chỉnh các thành phần kinh tế
Thông qua các thông tin nghiên cứu chỉ số giá tiêu dùng khác nhau, chính phủ sẽ thích ứng với các thành phần kinh tế khác nhau. Do đó ảnh hưởng đến sự thay đổi của giá cả hàng hóa hoặc dịch vụ. Điều này có tác dụng giảm thiểu lạm phát có thể xảy ra.
Điển hình là vào đợt cao điểm của mùa Covid-19 năm 2020, giá khẩu trang tại Việt Nam tăng nhanh, kéo theo chỉ số giá tiêu dùng đối với sản phẩm này cũng tăng theo.
Trước tình hình đó, chính phủ nước ta đã thực hiện các chính sách điều tiết thị trường, ngăn chặn tình trạng tăng giá “đột biến” của khẩu trang và các sản phẩm y tế khác trong mùa dịch bệnh.
Điều chỉnh tiền lương và an sinh xã hội
Ngoài các ứng dụng trên, chỉ số giá tiêu dùng còn được sử dụng để điều chỉnh mức lương cơ sở của người lao động thông qua việc nghiên cứu chi phí sinh của họ. Đồng thời, chính phủ nhanh chóng điều chỉnh các phúc lợi an sinh xã hội, chống lạm phát thuế.
Chỉ số giá tiêu dùng có những hạn chế nào?
Bên cạnh những điểm tích cực, chỉ số giá tiêu dùng vẫn còn những hạn chế nhất định. Vậy giới hạn CPI là gì? Đó là những gì để nói:
– Chỉ số CPI không đại diện cho tất cả các nhóm dân cư. Chẳng hạn, ở Việt Nam, chỉ số giá tiêu dùng chung của cả nước không thể phản ánh chi tiết chỉ số giá tiêu dùng của các thành phố lớn (Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng …) so với các huyện miền núi.
– Chỉ số CPI đo lường các khía cạnh ảnh hưởng đến mức sống của dân cư.
– Các yếu tố môi trường và xã hội không thuộc phạm vi xác định của CPI.
– Chỉ số CPI chỉ cho biết sự thay đổi của giá cả hàng hóa, nhưng không phản ánh sự thay đổi của chất lượng hàng hóa.
– Chỉ số CPI không thể hiện sự xuất hiện của hàng hóa mới trên thị trường.
Cách tính chỉ số giá tiêu dùng CPI
Cố định giỏ hàng
Thông qua khảo sát và nghiên cứu thị trường, sẽ xác định được giá trị của hàng hóa, dịch vụ tiêu biểu, thiết yếu mà người dùng trả tiền thường xuyên.
Xác định giá cả
Sau khi xác định các sản phẩm, giá trị của từng loại hàng hóa sẽ được thống kê trong một thời gian xác định.
Tính chi phí mua một rổ hàng hoá / dịch vụ
Dựa vào bảng thống kê giá, tổng số tiền phải trả cho một rổ hàng hoá hoặc một dịch vụ được tính theo công thức: số lượng hàng hoá x giá của từng loại hàng hoá, tiếp đến là cộng lại với nhau.
Tính chỉ số giá tiêu dùng CPI các năm
Bạn có thể áp dụng theo công thức dưới đây:
(Chỉ số để mua giỏ hàng hóa thời kỳ t / Chi phí để mua giỏ hàng hóa kỳ cơ sở) x 100.
Tính chỉ số lạm phát theo thời kỳ
Chỉ số lạm phát năm t = 100 x (CPI năm t – (CPI năm t-1)) / (CPI năm t-1).
Các vấn đề thường gặp khi tính CPI
Ba vấn đề chính nảy sinh khi tính chỉ số giá tiêu dùng. Từ bản chất của việc sử dụng một rổ hàng hóa cố định, điều này đã nảy sinh nhiều vấn đề khiến chỉ số này bị hạn chế. Cụ thể như sau:
CPI không thể phản ánh khoảng cách thay thế
Vì công thức tính CPI sử dụng một rổ cố định, nên nếu tất cả các mặt hàng cố định trong rổ đều tăng giá, mọi người có xu hướng tiêu dùng những mặt hàng đó ít hơn.
Một xu hướng phổ biến trong tiêu dùng là khi có sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tăng giá, họ sẽ chuyển sang tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ đó với giá thấp hơn. Kết quả là, chỉ số CPI đã phóng đại giá thực tế.
Chỉ số CPI không cho thấy những thay đổi về chất lượng hàng hóa
Một vấn đề khác cũng đã được chỉ ra khi tính chỉ tiêu tiêu thụ chính là việc phản ánh chưa đầy đủ và không đúng với những mặt hàng mới xuất hiện.
Ngoài ra, do chỉ số CPI sử dụng một rổ hàng hóa cố định, trong trường hợp có hàng hóa mới, người tiêu dùng sẽ có xu hướng sử dụng một loại tiền nhất định để mua nhiều hàng hóa hơn.
Do đó, chỉ số giá tiêu dùng không phản ánh sự gia tăng sức mua của đồng tiền. IPC này sẽ định giá cao hơn giá thực tế.
Chỉ số CPI không cho biết sự xuất hiện của hàng hóa mới
Khi tính CPI, chúng tôi sử dụng một rổ hàng hóa cố định. Nếu trong trường hợp hàng hóa mới, một loại tiền tệ có thể mua được nhiều sản phẩm đa dạng hơn. Chỉ số CPI lúc này sẽ không phản ánh sự gia tăng sức mua của đồng tiền nên sẽ định giá cao hơn thực tế.
Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát
Như đã đề cập, chỉ số CPI có thể đo lường lạm phát. Chỉ số CPI được sử dụng để đo lường tỷ lệ lạm phát của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.
Chỉ số này dao động để giúp bạn xác định tỷ lệ lạm phát đang tăng hay giảm. Nếu chỉ số CPI tăng, tỷ lệ lạm phát tăng. Hơn nữa, chỉ số CPI cũng được các nhà kinh doanh sử dụng để dự đoán giá cả trong tương lai. Người sử dụng lao động sử dụng chỉ số CPI để tính lương. Chính phủ sử dụng chỉ số này để xác định mức tăng của quỹ bảo trợ xã hội.
Dù lạm phát tăng hay giảm đều ảnh hưởng đến nền kinh tế đất nước. Trong một số trường hợp, lạm phát thấp hơn sẽ có tác động tích cực đến nền kinh tế.
Ví dụ, khi Internet trở nên phổ biến hơn, người tiêu dùng sẽ trả ít hơn cho các hóa đơn điện thoại của họ. Nó sẽ có lợi cho người dùng vì chi phí internet rẻ, họ có thể thoải mái kết nối các ứng dụng mà không mất phí.
Kết luận
Trên đây là thông tin chia sẻ về chỉ số CPI và các vấn đề liên quan. Taichinh.vip hy vọng rằng, thông qua bài viết này, bạn đã biết được Chỉ số CPI là gì cũng như là hiểu sâu được chỉ số CPI và sử dụng nó một cách chính xác sẽ giúp các nhà đầu tư hiểu tại sao tăng trưởng kinh tế lại quan trọng như vậy đối với thị trường và quá trình đầu tư.
