SBU là gì? Tại sao phải phân tích chiến lược SBU trong doanh nghiệp?

SBU là gì? BCG là gì? Đây là một khái niệm còn khá mới lạ ở Việt Nam.Tuy nhiên, nếu bạn là người kinh doanh thì chắc hẳn đã nghe nhắc tới thuật ngữ này rất nhiều lần. Vậy khái niệm SBU là gì? Tại sao phải phân tích chiến lược SBU trong doanh nghiệp? Hãy cùng Taichinh.vip tìm hiểu những thắc mắc này nhé.

SBU là gì?

SBU (được viết của cụm từ tiếng Anh “Strategic Business Unit”) có nghĩa là đơn vị kinh doanh chiến lược, có tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu riêng, việc lập kế hoạch được tiến hành tách biệt với các hoạt động kinh doanh khác của công ty. Tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu của bộ phận vừa khác biệt với doanh nghiệp mẹ vừa là yếu tố tác động đến kết quả hoạt động lâu dài của doanh nghiệp. 

Một cách dễ hiểu hơn, SBU là một nhóm các công ty liên kết chịu trách nhiệm xử lý kế hoạch đăng ký của nó, tức là một công ty tham gia vào các lĩnh vực kinh doanh khác nhau, phân loại nhiều doanh nghiệp của mình thành nhiều phân khúc riêng biệt, một cách khoa học. Các trách nhiệm có thể bao gồm phân tích và phân nhánh nhiều loại hình kinh doanh.

Nó có thể là một đơn vị kinh doanh, một bộ phận sản phẩm hoặc thậm chí một sản phẩm/ thương hiệu cụ thể nhắm đến một nhóm khách hàng hoặc vị trí địa lý cụ thể.

SBU mang đặc điểm gì?

Chiến lược SBU có rất nhiều đặc điểm nổi trội, cụ thể như sau:

• Đây là một đơn vị kinh doanh hoàn toàn độc lập có tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu và chiến lược riêng.
• SBU hoạt động độc lập và nhấn mạnh vào một thị trường đang hướng tới.
• Có nguồn khách hàng và đối thủ cạnh tranh khác biệt.
• Doanh thu, chi phí cũng như lợi nhuận của đơn vị kinh doanh chiến lược được kiểm soát độc lập.
• Có năng lực tự đưa ra quyết định tự chủ mọi hoạt động như đầu tư, ngân sách,..
• Có người quản lý riêng và chịu trách nhiệm đối với những hoạt động kinh doanh của SBU mà mình phụ trách.
• Là một mảng được đưa ra những kế hoạch riêng biệt trong công ty, tổ chức.

Cấu trúc của một chiến lược SBU

Vậy bạn đã hiểu cơ bản về SBU là gì chưa? Cơ cấu của SBU bao gồm các đơn vị điều hành hoạt động như một doanh nghiệp tự chủ. Ban lãnh đạo cấp cao công ty giao trách nhiệm công ty cho các nhà quản lý chịu trách nhiệm về chiến lược và hoạt động hàng ngày của các đơn vị kinh doanh. Do đó, các giám đốc điều hành công ty chịu trách nhiệm phát triển và thực hiện chiến lược tổng thể và quản lý SBU thông qua các kiểm soát chiến lược và tài chính.

Có ba cấp độ trong một đơn vị kinh doanh chiến lược, trong đó trụ sở chính của công ty vẫn ở trên cùng, SBU nằm ở giữa và các bộ phận được nhóm lại theo sự giống nhau, trong mỗi SBU, vẫn ở cuối. Vì vậy, các bộ phận trong SBU được kết nối với nhau và các nhóm SBU độc lập với nhau. Theo quan điểm chiến lược, mỗi SBU là một doanh nghiệp tách biệt.

Một đơn vị kinh doanh chiến lược duy nhất được xem là trung tâm lợi nhuận và được điều hành bởi các cán bộ công ty. Điều này nhấn mạnh đến việc lập kế hoạch chiến lược thay vì kiểm soát hoạt động để những bộ phận riêng biệt của SBU có thể xử lý nhanh nhất khi môi trường kinh doanh đang có biến động.

SBU có tầm quan trọng như thế nào đối với doanh nghiệp?

Giải pháp hiệu quả xây dựng tổ chức công ty

Việc tổ chức hoặc doanh nghiệp càng lớn, càng có quy mô thì việc quản lý và vận hành tổ chức là việc càng trở nên khó khăn. Vì thế việc thành lập SBU là một giải pháp giúp cho doanh nghiệp dễ dàng trong việc kiểm soát các yếu tố tác động đến hoạt động kinh doanh của đơn vị.

Khi tạo nên hay hợp nhất để có một SBU là đã nằm trong tính toán của chiến lược tổng thể với mục đích quan trọng của công ty mẹ là tạo ra lợi thế về cạnh tranh và bảo đảm sự ổn định của cả tập đoàn trong các hoạt động chính, chứ không phải chỉ vì lợi nhuận riêng của SBU.

Chìa khóa cho vấn đề quản lý đa sản phẩm

Các doanh nghiệp có quy mô lớn thường sẽ sản xuất ra các loại sản phẩm trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Đối với mỗi loại sản phẩm sẽ có các chi phí, nguồn nhân lực và những kiến thức kinh doanh nhất định.

Vì thế để có thể kết nối các chiến lược một cách hiệu quả nhất thì doanh nghiệp cần phải thành lập các SBU độc lập để hướng trọng tâm đến các nhóm sản phẩm. Từ đó giúp sản phẩm ngày càng được hoàn thiện và làm tăng khả năng cạnh tranh.

Góp phần hoàn thiện quá trình STP của các tập đoàn

STP trong Marketing là từ viết tắt của 3 thuật ngữ trong 3 giai đoạn quan trọng đối với doanh nghiệp (Segmentation – Targeting – Positioning), 3 giai đoạn này còn được gọi theo cách dễ hiểu là phân khúc thị trường – xác định thị trường hướng đến – định vị thị trường.

STP chính là chìa khóa thành công cho doanh nghiệp, còn SBU được tạo ra mới mục đích để chia những sản phẩm ra nhằm giúp doanh nghiệp nắm bắt được thị trường một cách hiệu quả. Do đó, STP có mối quan hệ mật thiết với SBU. 

Đối với từng mặt sản phẩm, doanh nghiệp cần phải định vị được thị trường và xác định được khách hàng muốn hướng đến cũng như các phân khúc thị trường. Từ đó góp phần giúp doanh nghiệp có khả năng đi đến thành công trong kinh doanh cao. Đồng thời, phải xây dựng đội nhóm kinh doanh, đội nhóm marketing và những điểm bán hàng thể hiện sự đặc trưng cho sản phẩm duy nhất… Khi đó SBU phải chịu trách nhiệm chính về các vấn đề doanh số của sản phẩm.

Giúp phân chia vốn hợp lý vào từng sản phẩm

Với cách sử dụng ma trận Boston, SBU sẽ được phân theo thị phần và tỷ lệ tăng trưởng của thị trường, vì thế khi dùng ma trận, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định một cách khách quan hơn với mỗi sản phẩm họ cần đầu tư.

Đánh giá tỷ lệ lợi nhuận sản phẩm hiệu quả

Khi phân loại các sản phẩm của doanh nghiệp thành các SBU, doanh nghiệp sẽ có được cái nhìn tổng quan nhất về kế hoạch tầm nhìn và phát triển, đồng thời sẽ giúp được thực hiện dễ dàng hơn về vấn đề tài chính trong các báo cáo. Thông qua đó có thể dễ dàng nắm được những lợi nhuận công ty đạt được một cách tốt nhất.

Đồng thời, SBU hướng đến một nhóm khách hàng mục tiêu để giúp nhóm những sản phẩm chính được phát triển. Điều này giúp doanh nghiệp hoàn thiện và mang lại một cách hiệu quả nhất giá trị lợi nhuận.

Điều kiện để trở thành một SBU là gì?

Điều kiện nào để có thể phân chia nhỏ công ty thành những SBU? Làm sao để có thể xác định đâu là một SBU? Sau đây là một số tiêu chí người ta thường dựa vào:

• Những sản phẩm/dịch vụ có sự khác nhau về mặt công nghệ
• Những sản phẩm/dịch vụ có sự khác nhau về chức năng sử dụng
• Những sản phẩm/dịch vụ có sự khác nhau về nhãn hiệu hoặc phương thức tiếp thị
• Những sản phẩm/dịch vụ khác nhau về đối tượng khách hàng
• Những sản phẩm/dịch vụ khác nhau về phân khúc thị trường.

SBU trong ma trận BCG là gì?

Ma trận Boston là gì?

Ma trận Boston – ma trận BCG (đây là viết tắt của tiếng Anh “Boston Consulting Group”), đây được xem là một công cụ hữu ích được sử dụng để phân tích những loại mục kinh doanh đa dạng cho công ty.

Mục đích của việc tạo ra ma trận Boston nhằm giúp doanh nghiệp đánh giá được vị thế cạnh tranh và tiềm lực phát triển của các danh mục sản phẩm cũng như các loại sản phẩm qua đó định hướng chiến lược để làm tăng thị phần.  

Phương pháp phân tích SBU trong ma trận Boston

Các công ty có nhiều SBU dùng Ma trận Boston. Các SBU này lập nên các danh mục kinh doanh cho công ty. Công ty hay sử dụng ma trận Boston này như một công cụ lập kế hoạch danh mục đầu tư cụ thể.

Phân tích SBU trong ma trận Boston bao gồm có 4 bước như sau:

• Bước 1: Phân chia tổ chức hoặc doanh nghiệp thành một số SBU (có ít nhất 2)
• Bước 2: Xác định triển vọng của từng SBU của tổ chức hoặc doanh nghiệp
• Bước 3: So sánh từng SBU với các SBU khác nhờ vào sự trợ giúp của ma trận
• Bước 4: Thiết lập mục tiêu chiến lược cho từng SBU.

SBU của công ty sẽ được vẽ trên biểu đồ có hai chiều. Trục tung (trục Y) tức là trục nằm đứng, trục này thể hiện tốc độ tăng trưởng thị trường của ngành SBU trong tương lai. Trục hoành (trục X), chính là trục nằm ngang – thể hiện thị phần tương đối của SBU.

Nhờ vào sự phân tích về mức độ phát triển của thị trường và của thị phần tương đối. Từ đó để so sánh từng SBU với các SBU khác bằng cách phân tích ma trận BCG của từng SBU trong ma trận BCG. Ma trận Boston được phân thành 4 nhóm, cụ thể là:

Góc thứ nhất – con chó

Đây là loại góc phát triển chậm hơn so với ba gốc còn lại và có thị phần nhỏ hơn. Phần lớn góc này được định giá thấp và không đáng để đầu tư vì lợi nhuận thấp. Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng hoàn toàn không có lãi, có thể có nhưng sẽ mất nhiều thời gian. Vì vậy, đừng bỏ qua phân tích này, nó cũng khá quan trọng và một số thương gia coi nó như một vũ khí tiềm ẩn để cạnh tranh với các đối thủ trong ngành.

Các trường hợp mà một chiến lược nên được chọn cho góc phần tư này: Thay thế, Thoái vốn, Thanh lý.

Góc thứ hai – con bò 

Đây là góc sinh lời cao nhất trong ba gốc còn lại, và nó thường là góc thứ hai mà các doanh nghiệp có thể đổ vốn của họ vào. Sau đó, để giúp công việc kinh doanh phát triển hơn nữa, sử dụng lợi nhuận kiếm được ở góc thứ hai này để tiếp tục đầu tư vào góc thứ ba. Theo Ma trận Boston, các doanh nghiệp nên xem đó là góc hỗ trợ tăng trưởng và duy trì thị phần hiện tại, chứ không phải là góc đầu tư.

Các tập đoàn lớn hoặc các SBU thường cần đổi mới sản phẩm hoặc chiến lược mới để trở thành ngôi sao mới ở góc thứ ba thì nên lựa chọn góc thứ hai. 

Các trường hợp mà một chiến lược nên được chọn cho góc phần tư này: phát triển sản phẩm, đa dạng hóa, thoái vốn, rút ​​lui.

Góc thứ ba – ngôi sao

Đây là góc có tốc độ tăng trưởng cao và giữ lại lợi nhuận tốt. Hầu hết các doanh nghiệp hoặc SBU đầu tư vào góc thứ ba và kỳ vọng tạo ra lợi nhuận cao. Lưu ý rằng không phải lúc nào doanh nghiệp cũng mang lại lợi nhuận. Đặc biệt là đối với các ngành công nghiệp thay đổi nhanh chóng, các sản phẩm không ngừng cải tiến có thể sớm được thay thế bằng các tiến bộ công nghệ mới.

Các trường hợp mà một chiến lược nên được chọn cho góc phần tư này: tích hợp dọc, tích hợp ngang, thâm nhập thị trường, phát triển thị trường, phát triển sản phẩm.

Góc thứ tư – dấu chấm hỏi

Ở góc cuối cùng, doanh nghiệp cần nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng để quyết định xem những SBU này có đáng để đầu tư hay không. Vì các SBU trong danh mục này không phải lúc nào cũng thành công ngay cả sau khi đầu tư lớn, chúng vẫn đang tranh giành thị phần và cuối cùng trở thành những SBU ở góc phần thứ nhất.

Các trường hợp mà một chiến lược nên được chọn cho góc phần tư này: thâm nhập thị trường, phát triển thị trường, phát triển sản phẩm, thoái vốn.

Ý nghĩa, ưu điểm và hạn chế của ma trận BCG

Ý nghĩa và ưu điểm

• Công cụ hiệu quả, nhanh chóng đánh giá và đưa ra quyết định.
• Xác định trực quan các cơ hội, các lĩnh vực kinh doanh phù hợp để đầu tư nhằm nâng cao lợi nhuận.
• Phân tích nhu cầu vốn đầu tư cho các SBU khác nhau.
• Xây dựng một cấu trúc kinh doanh cân bằng và tối ưu, nâng cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp.

Hạn chế

• Ma trận BCG khá đơn giản: chỉ đánh giá tiềm năng và triển vọng của các SBU dựa trên hai yếu tố là thị phần và tốc độ trăng trưởng ngành là chưa đầy đủ, trong một số trường hợp còn dẫn đến sai lầm.
• Chưa đánh giá sâu sắc mối quan hệ giữa thị phần và chi phí.
• Cần kết hợp xem xét ma trận BCG với các công cụ phân tích khác để đưa ra cái nhìn khách quan, nhiều chiều về sản phẩm và thị trường.

Khi phân tích SBU trong ma trận Boston cần lưu ý

• Dòng tiền dư thừa từ những con bò nên được sử dụng để thúc đẩy ngôi sao. Mục tiêu dài hạn nên là củng cố ngôi sao SBU.
• Dấu chấm hỏi nên được hỗ trợ bởi  thặng dư của những con con bò sữa. Tuy nhiên, nếu triển vọng dài hạn của SBU dấu hỏi là không chắc chắn, nó nên được loại bỏ.
• Để làm cho danh mục kinh doanh đa dạng của công ty trở nên hấp dẫn hơn, trụ sở chính của công ty nên đặt mục tiêu biến SBU dấu hỏi yêu thích thành một ngôi sao.
• Các công ty nên suy nghĩ kỹ về việc loại bỏ những SBU của con chó.

Sử dụng SBU trong ma trận ADL

Được phát triển bởi Arthur D. Little Company, ma trận ADL bao gồm hai yếu tố chính: vị thế cạnh tranh và mức độ trưởng thành của ngành. Hai nhân tố này kết hợp với nhau có tác dụng thúc đẩy quá trình ra quyết định chiến lược một cách hiệu quả cho doanh nghiệp.

Ma trận ADL thường được sử dụng để xây dựng chiến lược cho những SBU, nhưng cũng có thể được sử dụng cho các dòng sản phẩm hoặc sản phẩm, được phân loại theo ô tương ứng với vị trí của ma trận.

Kết luận

Bài viết trên đây Tài Chính Vip đã chia sẻ đến bạn những thông tin và kiến thức liên quan đến SBU là gì cũng như tại sao phải sử dụng nó trong ma trận BCG. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những tài liệu hữu ích trong học hoặc công việc.