Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất cho vay là gì? Lãi suất cho vay tín dụng hiện nay tăng hay giảm? Các loại hình cho vay tại Việt Nam. Lãi suất tăng tác động đến nền kinh tế như thế nào? Trong bài viết này, Taichinh.vip sẽ giúp bạn giải đáp các thắc mắc về lãi suất vay ngân hàng và các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất.
Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất cho vay
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất cho vay, bao gồm:
Cung cầu vốn
Cung cầu vốn ảnh hưởng đến lãi suất cho vay, đây là quy luật cơ bản của nền kinh tế. Khi nhu cầu vốn tăng cao, các ngân hàng sẽ tăng lãi suất cho vay để kiểm soát dòng tiền. Lạm phát cũng tác động lên lãi suất cho vay.
Khi ngân hàng nhà nước tăng lãi suất điều hành thì ngân hàng cũng tăng lãi suất cho vay. Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ của NHNN có thể điều chỉnh lãi suất cho vay thông qua các công cụ như tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất tái cấp vốn.
Ngoài ra, mức độ rủi ro của khoản vay cũng quyết định lãi suất cho vay. Lãi suất cho vay đối với các startup thường cao hơn so với các doanh nghiệp đã ổn định. Tỷ giá hối đoái cũng làm thay đổi lãi suất cho vay bằng ngoại tệ. Khi tỷ giá tăng sẽ khiến chi phí đầu vào tăng, buộc ngân hàng phải nâng lãi suất cho vay…
Theo thống kê của ngân hàng nhà nước, nhu cầu vốn vay trong nền kinh tế năm 2022 tăng khoảng 18% so với năm 2021. Đây là một trong những nguyên nhân khiến các ngân hàng thắt chặt cho vay và tăng lãi suất.
Lạm phát
- Khi lạm phát tăng cao, NHNN sẽ điều chỉnh tăng lãi suất điều hành để kiềm chế lạm phát. Điều này sẽ kéo theo lãi suất huy động và cho vay tăng theo.
- Ngược lại, lạm phát thấp, NHNN sẽ giảm lãi suất để kích thích tăng trưởng.
Theo số liệu Tổng cục Thống kê, lạm phát năm 2022 ở mức 3,15%, vượt mục tiêu Quốc hội giao. Do đó, áp lực tăng lãi suất điều hành của NHNN là rất lớn.
Rủi ro
Các khoản cho vay có mức độ rủi ro càng cao sẽ chịu lãi suất cao hơn. Một số yếu tố quyết định rủi ro gồm:
- Ngành nghề kinh doanh
- Quy mô và uy tín doanh nghiệp
- Mục đích sử dụng vốn vay
- Thời hạn cho vay
- Tài sản đảm bảo
Ví dụ, lãi suất cho vay đối với các startup thường cao hơn so với cho các doanh nghiệp đã hoạt động ổn định.
Chính sách của NHNN
Ngân hàng nhà nước thường xuyên điều chỉnh các công cụ điều hành lãi suất như tăng giảm lãi suất điều hành, lãi suất tái cấp vốn, tỷ lệ dự trữ bắt buộc… Những chính sách này có tác động trực tiếp đến chi phí vốn của các ngân hàng, từ đó ảnh hưởng đến lãi suất cho vay.
Cụ thể, trong năm 2022, Ngân hàng nhà nước đã tăng lãi suất điều hành 4 lần, lên mức 6,5% hiện nay nhằm kiểm soát lạm phát. Động thái này đã khiến lãi suất huy động và cho vay tại hầu hết ngân hàng tăng mạnh.
Lợi nhuận của ngân hàng
Lãi suất cho vay còn phụ thuộc vào chi phí hoạt động và mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng. Khi lợi nhuận ngân hàng giảm, họ có xu hướng tăng lãi suất cho vay để bù đắp chi phí.
Theo số liệu của ngân hàng nhà nước, lợi nhuận trước thuế của các ngân hàng giảm 40% so với cùng kỳ năm 2021, đạt khoảng 120 nghìn tỷ đồng. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều ngân hàng tăng lãi suất cho vay gần đây.
Tỷ giá
Biến động tỷ giá cũng ảnh hưởng đến lãi suất cho vay, đặc biệt với các khoản vay bằng ngoại tệ. Khi tỷ giá tăng sẽ khiến chi phí đầu vào tăng, ngân hàng buộc phải tăng lãi suất cho vay để bù đắp chi phí.
Tỷ giá USD/VND tăng khoảng 3% trong năm 2022. Mức tăng này cũng góp phần đẩy lãi suất cho vay bằng USD tại các ngân hàng tăng theo.
Lãi suất cho vay là gì?
Lãi suất cho vay ngân hàng là một tỷ lệ phần trăm mà ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng tính từ số tiền mà họ cho vay cho một khách hàng hoặc doanh nghiệp. Đây là khoản phí mà người vay phải trả thêm trên số tiền đã vay. Lãi suất cho vay ngân hàng được xác định dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:
Lãi suất cơ bản của thị trường là mức lãi suất mà các ngân hàng trung ương hoặc các tổ chức tài chính chính phủ đặt ra. Nó ảnh hưởng đến lãi suất cho vay của tất cả các tổ chức tín dụng trong kinh tế.
Lãi suất cho vay cũng phụ thuộc vào độ rủi ro mà ngân hàng đánh giá đối với khách hàng hoặc doanh nghiệp mà họ cho vay. Người vay có lịch sử tín dụng tốt và khả năng trả nợ cao thường được cung cấp lãi suất thấp hơn.
Thời gian mà bạn mượn cũng ảnh hưởng đến lãi suất. Thường thì, các khoản vay dài hạn có lãi suất cao hơn so với khoản vay ngắn hạn.
Lãi suất có thể thay đổi dựa trên số tiền bạn muốn vay. Các khoản vay lớn thường có lãi suất thấp hơn so với khoản vay nhỏ.
Có hai loại chính của lãi suất là lãi suất cố định và lãi suất biến đổi. Lãi suất cố định được cố định suốt thời kỳ vay, trong khi lãi suất biến đổi thay đổi theo thời gian dựa trên một chỉ số thị trường như lãi suất cơ bản.
Lãi suất cho vay ngân hàng có thể ảnh hưởng đáng kể đến số tiền bạn phải trả hàng tháng và tổng số tiền trả trong suốt thời kỳ vay, vì vậy việc hiểu và so sánh lãi suất là quan trọng khi bạn có kế hoạch vay tiền từ ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng.
Các loại lãi suất cho vay hiện nay
Lãi suất vay cố định
Lãi suất cố định là một tỷ lệ lãi suất mà khách hàng và ngân hàng hoặc tổ chức tài chính thỏa thuận và giữ nguyên suốt thời gian kỳ hạn được quy định trong hợp đồng. Lãi suất cố định thường áp dụng cho các khoản vay có thời hạn kéo dài và không bị ảnh hưởng bởi sự biến động của thị trường tài chính.
Ví dụ: Vào tháng 1/2023, bạn đặt 10 triệu đồng vào ngân hàng X với một kỳ hạn vay là 6 tháng và lãi suất 8% mỗi năm. Tuy nhiên, đến tháng 2/2023, lãi suất tại ngân hàng X tăng lên 10% mỗi năm. Trong trường hợp này, lãi suất cố định vẫn duy trì ở mức 8% mỗi năm, không thay đổi theo lãi suất mới của ngân hàng X là 10% mỗi năm.
Lãi suất thả nổi
Ngược lại với lãi suất cố định, lãi suất vay thả nổi có thể thay đổi trong suốt thời hạn vay dựa trên sự biến động của lãi suất thị trường (có thể được công bố trước hoặc không). Điều này tạo ra rủi ro và lợi nhuận cho cả người đi vay và người cho vay.
Ví dụ: Thông thường, việc mua và rút tiền bằng thẻ tín dụng có lãi suất cố định. Tuy nhiên, nếu bạn không thanh toán đầy đủ số tiền đến hạn, lãi suất thường sẽ tăng theo lãi suất thị trường và được tính dựa trên số tiền còn lại đến hạn. Sau đó, bạn sẽ phải trả lãi suất thay đổi cao hơn và chi phí cho khoản vay cũng sẽ tăng lên.
Lãi suất kép
Lãi suất kép (compound interest) là một phương thức tính lãi suất trên số tiền gốc ban đầu cộng với lãi suất đã được tính toán trước đó trong một khoảng thời gian cố định. Khi lãi suất được tích luỹ vào số tiền gốc, lãi suất tiếp theo sẽ được tính dựa trên số tiền đã được tích lũy thêm lãi suất từ các khoản trước.
Công thức tính lãi suất kép thường được biểu diễn như sau: A = P(1 + r/n)^(nt)
Trong đó:
- A là tổng số tiền cuối cùng sau một khoảng thời gian (bao gồm cả số tiền gốc và lãi suất).
- P là số tiền gốc ban đầu.
- r là lãi suất hàng năm (dưới dạng dấu phần trăm và được chia cho 100).
- n là số lần lãi suất được tích lũy trong một năm (ví dụ: nếu lãi suất hàng năm được chia thành mỗi quý, thì n = 4).
- t là số năm mà số tiền được đầu tư hoặc vay.
Lãi suất kép thường được sử dụng trong các tài khoản tiết kiệm, đầu tư, hoặc khi tính toán số tiền trả trên các khoản vay dài hạn.
Ý nghĩa của lãi suất
Sự diễn biến của lãi suất ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của các chủ thể kinh tế. Nó ảnh hưởng đến các quyết định cá nhân như chi tiêu hoặc tiết kiệm, mua nhà hoặc trái phiếu hoặc gửi tiền vào tài khoản tiết kiệm.
Ví dụ, người có tiền sẽ đầu tư vào mua sắm khi lãi suất thấp, hoặc ngược lại, họ sẽ dùng nó để vay nếu lãi suất cao. Đối với người có nhu cầu vay tiền, nếu lãi suất thấp sẽ vay thêm tiền để đầu tư kinh doanh, còn nếu lãi suất cao thì họ sẽ phải cân đối khoản vay một cách hợp lý.
Do những tác động này, lãi suất trở thành một trong những biến số được theo dõi chặt chẽ nhất trong nền kinh tế, với những diễn biến được báo cáo gần như hàng ngày trên các phương tiện truyền thông.
Tác động của lãi suất cho vay
Lãi suất cho vay cao sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động của doanh nghiệp và người tiêu dùng:
- Đối với doanh nghiệp, lãi suất cho vay cao làm tăng chi phí đầu vào, giảm khả năng sinh lời của dự án đầu tư, ảnh hưởng xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Với người tiêu dùng, lãi suất cho vay tiêu dùng cao khiến khả năng chi trả nợ vay gặp nhiều khó khăn, đặc biệt với những hộ gia đình có thu nhập thấp, tăng nguy cơ nợ xấu.
- Do đó, cả doanh nghiệp và người tiêu dùng cần cân nhắc kỹ càng khả năng trả nợ khi vay với lãi suất cao như hiện nay.
Kết luận và khuyến nghị
Như vậy, có rất nhiều yếu tố tác động đến lãi suất cho vay như cung cầu vốn, lạm phát, chính sách tiền tệ, tỷ giá… Hiện nay, mặt bằng lãi suất cho vay đang ở mức cao, tác động tiêu cực đến nền kinh tế.
Tôi khuyến nghị các doanh nghiệp cân nhắc kỹ năng quản trị tài chính, khả năng sinh lời để đảm bảo trả được nợ khi vay vốn. Với người tiêu dùng, nên ưu tiên đi vay tại các ngân hàng có lãi suất thấp, tránh vay quá nhiều so với khả năng chi trả.
Những lưu ý quan trọng
- Lãi suất cho vay chịu tác động của nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô như cung cầu vốn, lạm phát, lãi suất điều hành.
- Mức độ rủi ro của người đi vay cũng quyết định đến lãi suất cho vay.
- Lãi suất cho vay cao làm tăng chi phí cho doanh nghiệp, người tiêu dùng. Cần cân nhắc kỹ khả năng trả nợ khi đi vay.
Câu hỏi thường gặp
Lãi suất có thể giảm trong thời gian tới không?
Lãi suất có khả năng giảm nếu lạm phát được kiểm soát tốt, NHNN điều chỉnh giảm lãi suất điều hành. Tuy nhiên, với tình hình hiện tại, áp lực lạm phát còn lớn nên khả năng giảm lãi suất trong ngắn hạn là thấp.
Lãi suất có phải là yếu tố quan trọng nhất khi chọn nơi đi vay?
Lãi suất là yếu tố quan trọng nhưng không phải duy nhất. Bạn cũng cần cân nhắc điều kiện, thủ tục vay vốn, uy tín và dịch vụ của ngân hàng. Một số ngân hàng có lãi suất cao nhưng lại có thủ tục phức tạp, giải ngân chậm.
Khi nào thì nên vay mức lãi suất cao?
Chỉ nên vay với lãi suất cao khi bạn có kế hoạch sử dụng vốn vay hiệu quả, dự án đầu tư sinh lời tốt để bù đắp chi phí lãi vay. Không nên vay tiền để đầu tư địa ốc, chứng khoán khi lãi suất đang cao vì rủ
Như vậy, bài viết trên của Tài Chính Vip vừa cung cấp đầy đủ các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất cho vay. Hy vọng đây sẽ là cơ sở giúp bạn lựa chọn được hình thức vay vốn hiệu quả. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết.
