Nền Kinh Tế Thị Trường Là Gì – Mô Hình KTTT Hiện Nay

Nền kinh tế thị trường là một trong những mô hình kinh tế được sử dụng nhiều nhất trên thế giới bởi những ưu điểm mà nó mang lại. Tuy nhiên, không phải ai trong chúng ta cũng biết rõ khái niệm nền kinh tế thị trường? Đặc điểm cũng như những ưu và nhược điểm của nền kinh tế thị trường. Trong bài viết dưới đây, Tài Chính Vip sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về nền kinh tế thị trường định hướng xhcn.

Khái niệm kinh tế thị trường là gì

Kinh tế thị trường là nền kinh tế mà ở đó có tồn tại nhiều thành phần kinh tế, loại hình sở hữu cùng tham gia, vận động và phát triển trong một cơ chế bình cạnh tranh bình đẳng và ổn định.

Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau về nền kinh tế thị trường. Cụ thể:

• Theo Adam Smith, khi áp dụng lý thuyết bàn tay vô hình thì nền kinh tế thị trường là nền kinh tế tự điều tiết, tự vận động theo quy luật của thị trường mà không có sự can thiệp của Nhà nước.
• Khái niệm nền kinh tế thị trường được hiểu dưới góc độ khác là có sự can thiệp trực tiếp từ nhà nước với lý thuyết bàn tay hữu hình. Người đại diện cho thuyết này là Kâynơ với Lý thuyết chung về việc làm, lãi suất và tiền tệ.
• Ở Việt Nam, từ việc phát triển trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, thời bao cấp như trước đây với hai thành phần kinh tế là kinh tế Nhà nước và kinh tế tập thể. Cho đến thời điểm hiện tại, nền kinh tế Việt Nam tồn tại rất nhiều thành phần kinh tế với nhiều hình thức sở hữu khác nhau.

Ví dụ về nền kinh tế thị trường

Như đã nói ở trên, nền kinh tế thị trường là nền kinh tế tự do kinh doanh. Ở đây, nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và đứng vững trên thị trường thị phải luôn đổi mới sản phẩm, tổ chức quản lý. Vì thế, đây chính là nguồn để tạo ra lực lượng sản xuất cho xã hội, tạo ra sự dư thừa hàng hóa để thỏa mãn nhu cầu ở mức tối đa.

Chẳng hạn, Hoa Kỳ là một quốc gia có nền y tế hoàn toàn do tư nhân kiểm soát. Đội ngũ y bác sĩ đến bệnh viện đều có chất lượng hàng đầu thế giới nên viện phí ở đây có thể nói là đắt đỏ hàng đầu thế giới.

Nếu như người dân không có bảo hiểm y tế thì chi phí tiêu tốn cho một bệnh nhân có thể lên đến con số hàng trăm nghìn USD cho một lần chữa bệnh. Điều này cũng đồng nghĩa với việc những người có thu nhập thấp thì sẽ không được hưởng hệ thống y tế hàng đầu này.

Hoa Kỳ không có hệ thống chăm sóc sức khỏe tập trung do chính phủ quản lý. Chính vì vậy mà sau đại dịch COVID-19 vừa qua, Hoa Kỳ là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất thế giới với hàng chục triệu ca nhiễm, vì trăm nghìn ca tử vong.

Đặc trưng của nền kinh tế thị trường

Đặc trưng yếu tố thị trường trong nền kinh tế thị trường

• Có đầy đủ tất cả các loại thị trường, bao gồm thị trường và các nhân tố sản xuất, thị trường hàng hóa và dịch vụ cùng các loại thị trường khác. Về cơ bản các thị trường đều cạnh tranh công bằng,kết nối với nền kinh tế chung của khu vực và toàn cầu.
• Quyền sở hữu tài sản rõ ràng, được xác định một cách cụ thể và bảo vệ một cách chắc chắn với độ tin tưởng cao.
• Các chủ thể thị trường độc lập về pháp lý, đa dạng về loại hình, có quyền tự chủ cũng như tự do trong kinh doanh.
• Cạnh tranh công bằng và trật tự, tất nhiên những cạnh tranh không công bằng, lành mạnh sẽ bị loại bỏ. Độc quyền kinh doanh được kiểm soát hiệu quả.
• Giá cả của các loại hàng hóa, dịch vụ, yếu tố sản xuất đều được quyết định dựa trên sự khan hiếm tài nguyên, cạnh tranh và quan hệ cung cầu của thị trường.
• Chính sự cạnh tranh công bằng, trật tự sẽ giúp lựa chọn được người thắng cuộc.

Đặc trưng yếu tố nhà nước trong nền kinh tế thị trường

• Thực hiện nhiệm vụ quản lý và duy trì sự ổn định của kinh tế vĩ mô.
• Xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, đảm bảo hiệu lực khi thực thi, kiểm soát và loại bỏ những cạnh tranh không công bằng, lành mạnh dưới mọi hình thức,…
• Cần phải khắc phục các khuyết điểm, thiếu sót của thị trường. Đồng thời, không tạo ra những tín hiệu sai lệch đối với các chủ thể trong nền kinh tế thị trường.
• Nhà nước là đối tác, tạo cơ hội phát triển với khu vực tư nhân và cho các tổ chức xã hội.
• Nhà nước phải đảm bảo hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội, cung ứng các dịch vụ công, xã hội thiết yếu nhằm thực hiện nhiều nhiệm vụ xã hội khác.

Ưu và nhược điểm của nền kinh tế thị trường

Ưu điểm nền kinh tế thị trường

• Tạo điều kiện để thúc đẩy các hoạt động sản xuất hiệu quả hơn: trong nền kinh tế thị trường khi cầu cao hơn cung thì giá cả sẽ tăng, kéo theo đó mức lợi nhuận cũng gia tăng. Lúc này, ai có cơ chế sản xuất hiệu quả hơn thì sẽ giúp gia tăng tỷ suất lợi nhuận.
• Tạo nguồn lực lượng sản xuất lớn: nhằm mang đến nhiều sản phẩm hơn, giúp thỏa mãn tối đa nhu cầu của người tiêu dùng.
• Là động lực để con người thỏa sức sáng tạo: nhờ vậy mà sẽ tìm kiếm ra những phương thức, cải tiến mới trong công việc. Kinh tế môi trường là nơi tạo ra những nhân tài nhưng cũng là nơi để đào thải người lao động.
• Mang đến nhiều cơ hội việc làm cho người dân: với nền kinh tế thị trường, sự tập trung và đổi mới cho phép các doanh nghiệp cung cấp các việc làm với mức lương cao cho người dân ở địa phương

Nhược điểm nền kinh tế thị trường

• Dẫn đến tình trạng bất bình đẳng trong xã hội: Sự gia tăng khoảng cách giữa người giàu và người nghèo. Người giàu sẽ trở nên càng giàu có hơn, trong khi đó người nghèo sẽ càng nghèo hơn. Sau một thời gian dài cạnh tranh, các doanh nghiệp nhỏ lẻ sẽ bị các doanh nghiệp lớn thôn tính. Dần dần nền kinh tế sẽ trở thành độc quyền chi phối.
• Dẫn đến mất cân bằng cung cầu, gây khủng hoảng kinh tế: Vì mãi chạy theo lợi nhuận mà các doanh nghiệp sẽ càng cố gắng đầu tư nhiều để mở rộng sản xuất. Tình trạng này kéo dài trong nhiều năm sẽ dẫn đến hiện tượng khủng hoảng thừa. Lúc này, hàng hóa sẽ bị ứ đọng, giá cả hàng hóa sẽ bị sụt giảm nghiêm trọng.

Trên là chia sẻ của Tài Chính Vip về chủ đề nền kinh tế thị trường mà rất nhiều người quan tâm. Rất hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn đọc có cái nhìn tổng quát hơn về nền kinh tế thị trường. Đừng quên chia sẻ bài viết này cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp nếu thấy nó bổ ích nhé!